ปลายสมัยรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เชียงน้อย เป็นรัฐอิสระขนาดเล็กที่อยู่ระหว่างชายแดนไทยและพม่า ปกครองในระบอบกษัตริย์มี เจ้าหลวงมหาชีวิต (สมภพ เบญจาทิกุล) ที่ชราและป่วยหนักเป็นผู้ปกครอง เจ้าหลวงมหาชีวิตกำลังรอคอย เจ้าชายตันละวินที่หายไปคราวเกิดสงครามกลางเมืองเมื่อยี่สิบปีก่อน เจ้าหญิงเอยาวดี (เข็มอัปสร สิริสุขะ) ทนดูบิดานอนหายใจรวยรินด้วยความทุกข์ไม่ไหว ตัดสินใจลอบหนีออกไปจากคุ้มหลวง เดินทางเข้ามาในประเทศไทย พร้อมกับ อองดิน…
แขนภา ซัดเซพเนจรออกจากบ้าน ในระหว่างเดินทางซึ่งเป็นช่วงสงคราม แขนภาถูกรถชนจนสลบไป ครูสมพร ครูใหญ่โรงเรียนประชาบาลมาพบเข้าจึงช่วยเหลือไว้ และแขนภา ความจำเสื่อม จำความเป็นไปเป็นมาของตนเองไม่ได้ จำได้เพียงว่าตนเองชื่อแข แขหรือแม่แขของครูสมพร ได้รับความเมตตาจากคุณครูอุปการะตัวเธอ รวมถึงลูกน้อยที่ติดท้องมาตอนที่ครูสมพรไปพบเข้า แขทำงานดูแลทำความสะอาดภายในโรงเรียนเพื่อแลกกับการที่ครูสมพรให้การ ศึกษากับขม ลูกสาวของเธอเป็นอย่างดี แม้แขจะความจำเสื่อม แต่มีสิ่งหนึ่งที่เธอจำได้คือบทเพลงนกขมิ้น แต่พอพยายามจะนึกต่อก็กลับนึกไม่ออก ในงานเลี้ยงส่งท่านผู้ว่าฯ…